Cà chua là trái cây hay rau củ? Giải đáp khoa học chuẩn nhất!

Cà chua là một trong những loại thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn hằng ngày, xuất hiện trong cả món rau xào, salad lẫn nước ép. Chính vì vậy, câu hỏi “Cà chua là trái cây hay rau củ?” luôn khiến nhiều người băn khoăn. Theo các nhà thực vật học, câu trả lời không đơn giản như bạn nghĩ! Hãy cùng Nông sản Dũng Hà tìm hiểu chi tiết để biết cà chua thuộc nhóm nào, vì sao lại có sự nhầm lẫn này, và cách phân biệt khoa học giữa trái cây và rau củ nhé!

1. Góc độ Sinh học: Cà Chua là Trái Cây và Quả Mọng

Theo định nghĩa của khoa học thực vật, cà chua chắc chắn là trái cây (fruit). Hơn nữa, nó còn thuộc phân loại chi tiết là quả mọng (berry).

1.1. Định nghĩa khoa học của Trái Cây

Trong sinh học, trái cây là cấu trúc mang hạt, phát triển từ bầu nhụy (ovary) của hoa sau khi quá trình thụ tinh diễn ra.

• Bộ phận phát triển: Cà chua phát triển từ hoa. Khi hoa cà chua thụ phấn, bầu nhụy sẽ lớn lên và tạo thành quả
• Cấu trúc chứa hạt: Cà chua có chứa nhiều hạt bên trong. Hạt này có thể dùng để tái tạo cây mới.

Bất kỳ loại quả nào đáp ứng hai tiêu chí trên đều là trái cây về mặt thực vật học. Điều này bao gồm cà chua, dưa chuột, bí ngô, ớt chuông, và thậm chí là đậu Hà Lan (vì chúng phát triển từ hoa và chứa hạt).

Xem thêm: Cà chua ăn sống được không? Những điều cần lưu ý khi ăn cà chua

1.2. Phân loại thực vật của Cà Chua – Quả Mọng

Cà chua thuộc chi Solanum, cùng họ với cà tím và khoai tây. Dưới góc độ thực vật, cà chua không khác gì một quả táo hay một quả cam.

Sự nhầm lẫn thường xảy ra vì chúng ta thường nhầm lẫn giữa trái cây (fruit) (thuật ngữ chung) và quả mọng (berry) (phân loại chi tiết hơn). Quả mọng là loại trái cây có phần thịt mềm, không có hạch cứng (drupe) và được tạo thành từ một bầu nhụy duy nhất của một bông hoa. Cà chua hoàn toàn đáp ứng các tiêu chí này.

2. Góc độ Ẩm thực: Cà Chua là Rau Củ

Trong ẩm thực, việc phân loại dựa trên hương vị và mục đích sử dụng, không phải dựa trên cấu trúc sinh học. Theo tiêu chí này, cà chua được coi là rau củ (vegetable).

2.1. Định nghĩa ẩm thực của Rau Củ

Rau củ là thuật ngữ dùng chung cho các bộ phận khác của thực vật. Ví dụ như rễ (cà rốt), thân (cần tây), lá (rau diếp) hoặc hoa (bông cải xanh). Chúng thường được dùng trong các món ăn chính hoặc món mặn, và có xu hướng có vị trung tính hoặc mặn.

Ngược lại, trái cây (theo định nghĩa ẩm thực) thường được ăn sống, có vị ngọt rõ rệt, và thường dùng làm món tráng miệng hoặc ăn nhẹ.

2.2. Vị trí và Hương vị của Cà Chua trong Ẩm Thực

• Hương vị: Cà chua có hương vị umami (vị thịt) đặc trưng, trung tính đến chua nhẹ. Nó chứa các axit hữu cơ như axit citric và malic, tạo nên vị chua nhẹ đặc trưng.

• Mục đích sử dụng: Cà chua được dùng rộng rãi để nấu canh, làm sốt, xào, hoặc làm salad ăn kèm với món chính (như thịt, cá). Nó rất hiếm khi được dùng làm nguyên liệu chính cho món tráng miệng ở hầu hết các nền văn hóa.

Do đó, trong bối cảnh nấu nướng, đầu bếp và người tiêu dùng luôn xem cà chua là một loại rau củ. Nó được bày bán và phân loại ở quầy rau củ, không phải quầy trái cây.

3. Vậy cà chua là trái cây hay rau củ theo phán quyết của Tòa án Hoa Kỳ?

Sự tranh cãi về cà chua thậm chí còn đi vào lịch sử pháp lý. Nó dẫn đến một phán quyết chính thức của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ vào cuối thế kỷ 19.

3.1. Vụ án Nix kiện Hedden (1893)

Vào năm 1883, Hoa Kỳ ban hành Đạo luật Thuế quan. Đạo luật này áp thuế nhập khẩu đối với rau củ, nhưng trái cây lại được miễn thuế.

Một nhà nhập khẩu tên là John Nix kiện Ed Hedden (người thu thuế tại cảng New York). Ông Nix lập luận rằng cà chua là trái cây về mặt thực vật học. Vì vậy, nó nên được miễn thuế theo quy định.

3.2. Phán Quyết của Tòa Án Tối Cao

Năm 1893, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã đưa ra phán quyết cuối cùng. Họ bác bỏ lập luận sinh học của ông Nix. Tòa án tuyên bố rằng, theo mục đích của Đạo luật Thuế quan, cà chua là rau củ.

• Căn cứ phán quyết: Thẩm phán Horace Gray giải thích rằng, mặc dù cà chua là trái cây theo ngôn ngữ thực vật học, nhưng trong ngôn ngữ thông thường của người dân, người bán hàng và người tiêu dùng, cà chua được phục vụ trong bữa tối, không phải món tráng miệng. Nó thường được ăn với súp, cá, hoặc thịt.
• Ý nghĩa: Phán quyết này không thay đổi định nghĩa khoa học. Nó xác định cà chua là rau củ theo luật pháp (chỉ dành cho mục đích thu thuế). Phán quyết này là tiền lệ quan trọng, củng cố vị trí của cà chua là rau củ trong văn hóa ẩm thực và thương mại.

Tóm lại, theo phán quyết của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ thì cho rằng cà chua là trái cây ở góc độ khoa học và là rau củ ở góc độ ẩm thực.

4. Các loại “Trái Cây Rau Củ” thường gặp

Cà chua không phải là trường hợp duy nhất. Có rất nhiều loại quả khác cũng được sử dụng như rau củ trong ẩm thực do hương vị và công dụng của chúng:

Tất cả các loại này đều phát triển từ bầu nhụy của hoa và chứa hạt. Do đó, chúng là trái cây về mặt khoa học. Tuy nhiên, chúng được dùng trong các món mặn chính. Vì vậy, chúng được xem là rau củ trong ẩm thực.

5. Giá trị dinh dưỡng chi tiết của cà chua

Dù được gọi là gì, giá trị dinh dưỡng của cà chua là điều không thể phủ nhận. Cà chua là một siêu thực phẩm với hàm lượng dinh dưỡng ấn tượng, đặc biệt là Lycopene và Vitamin C.

5.1. Bảng phân tích dinh dưỡng (trên 100g cà chua tươi)

5.2. Lợi ích cà chua đem lại

• Lycopene: Đây là một Carotenoid mạnh mẽ, tạo nên màu đỏ đặc trưng. Lycopene giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương DNA do gốc tự do gây ra. Đáng chú ý là Lycopene được hấp thu tốt hơn khi cà chua được nấu chín với chất béo (dầu ô liu).
• Vitamin C: Là chất chống oxy hóa hòa tan trong nước. Nó giúp tăng cường hệ miễn dịch. Nó còn thúc đẩy quá trình sản xuất collagen, giúp da và mô liên kết khỏe mạnh.
• Kali: Một khoáng chất quan trọng. Nó giúp cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Kali hỗ trợ chức năng thần kinh và cơ bắp, bao gồm cả cơ tim.

Xem thêm: Liệu bạn đã biết 7+ cách bảo quản cà chua được lâu này chưa?

6. Món Ăn Ngon Với Cà Chua: Tận Dụng Tối Đa Lợi Ích

Dù là trái cây hay rau củ, cà chua luôn là nguyên liệu tuyệt vời. Dưới đây là các món ăn ngon và bổ dưỡng giúp bạn hấp thu Lycopene và Vitamin C hiệu quả nhất:

6.1. Sốt cà chua đặc biệt

Nguyên liệu: 1kg cà chua chín, 50ml dầu ô liu nguyên chất, 4 tép tỏi, húng quế/oregano khô, muối, tiêu.

Cách làm:

• Cà chua rửa sạch, cắt miếng, sau đó xay nhuyễn hoặc thái hạt lựu.
• Phi thơm tỏi băm với dầu ô liu ở lửa nhỏ.
• Cho cà chua vào nồi, đun nhỏ lửa trong 45-60 phút. Khuấy đều thường xuyên.
• Nêm nếm gia vị và thảo mộc. Sốt càng cô đặc, Lycopene càng dễ hấp thu.

6.2. Trứng chiên cà chua

Nguyên liệu: 2 quả cà chua, 2 quả trứng gà, hành lá, dầu ăn.

Cách làm:

• Cà chua cắt múi cau. Trứng đánh tan với chút nước mắm.
• Cho dầu ăn vào chảo, xào nhanh cà chua với lửa lớn. Nêm chút muối.
• Đổ trứng đã đánh tan vào, nhanh chóng khuấy nhẹ hoặc để yên cho trứng chín.
• Rắc hành lá và tiêu trước khi tắt bếp.

6.3. Đậu phụ sốt cà chua

Nguyên liệu: 4 bìa đậu phụ, 2 quả cà chua chín, 1 củ hành khô, hành lá, dầu ăn, nước mắm, đường, muối.

Cách làm:

• Đậu cắt miếng, chiên vàng đều hai mặt rồi để ráo.
• Cà chua cắt múi cau, hành khô băm nhỏ.
• Phi thơm hành, cho cà chua vào xào mềm, nêm muối, đường, nước mắm.
• Khi cà chua sệt lại, cho đậu vào đảo nhẹ cho thấm sốt, đun nhỏ lửa 5 phút.
• Rắc hành lá rồi tắt bếp. Dùng nóng với cơm trắng.

7. Những lưu ý và kiêng kị khi dùng Cà Chua

Mặc dù cà chua rất tốt, việc sử dụng cần tuân thủ một số nguyên tắc:

7.1. Cà chua xanh chứa Solanine

Tuyệt đối không ăn cà chua xanh (chưa chín). Nó chứa chất độc Alkaloid Solanine. Solanine có thể gây ngộ độc. Các triệu chứng bao gồm đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy và khó chịu thần kinh. Luôn luôn chỉ ăn cà chua chín.

7.2. Không nên ăn khi đói

Không nên ăn cà chua (đặc biệt là cà chua sống) khi bụng đói. Chất Pectin và nhựa Phenolic trong cà chua có thể phản ứng với axit dạ dày. Chúng tạo thành các khối khó tiêu, có thể gây đau dạ dày hoặc sỏi.

7.3. Thận trọng với người mắc bệnh lý

• Trào ngược dạ dày/Ợ nóng: Cà chua có tính axit (pH khoảng 4.3–4.9). Nó có thể kích thích sản xuất axit dạ dày. Những người bị trào ngược nên ăn cà chua đã nấu chín và dùng với lượng vừa phải.
• Sỏi thận: Cà chua chứa Oxalate. Mặc dù hàm lượng không quá cao, nhưng người có tiền sử sỏi Oxalate nên hỏi ý kiến bác sĩ.
• Dị ứng: Dị ứng với cà chua hiếm gặp. Tuy nhiên, nó có thể xảy ra ở người nhạy cảm.

7.4. Hạn chế dùng cùng dưa chuột (lưu ý ẩm thực)

Trong ẩm thực truyền thống, người ta khuyên không nên trộn cà chua và dưa chuột trong cùng một món salad. Lý do là dưa chuột chứa enzyme làm giảm khả năng hấp thu Vitamin C từ cà chua. Mặc dù không có hại, nhưng nếu muốn tối ưu hóa Vitamin C, nên ăn riêng hai loại này.

8. Một số câu hỏi liên quan đến chủ đề cà chua là trái cây hay rau củ?

8.1. Cây cà chua thuộc nhóm thực vật nào?

Thuộc họ Cà Solanaceae. Cây cà chua là cây thảo, sống theo mùa. Thân tròn, phân cành nhiều. Lá có cuống dài, phiến lá xẻ lông chim, số lượng thùy không ổn định, thường có răng cưa

8.2. Cây cà chua là loại thân gì?

Cây cà chua là cây thân leo, chủ yếu sống hàng năm và dễ bị sương giá, mặc dù đôi khi sống lâu hơn trong nhà kính. Hoa có khả năng tự thụ phấn. Các giống cà chua hiện đại đã được lai tạo để chín đều màu đỏ, một quá trình làm giảm độ ngọt và hương vị của quả.

9. Kết Luận