Rau đắng được dùng phổ biến trong các bữa cơm gia đình. Không chỉ vậy, rau đắng còn là vị thuốc giúp phòng và hỗ trợ điều trị một số bệnh thông thường. Đồng thời cũng là thực phẩm giảm béo hiệu quả.
Ở Việt Nam, rau đắng gồm hai loại là rau đắng đất và rau đắng biển. Hai loại rau này tuy có mùi vị giống nhau nhưng xét về công dụng đối với sức khỏe thì chúng lại có những ưu điểm riêng. Cùng Nông sản Dũng Hà tìm hiểu và phân biệt các loại rau đắng nhé!
Rau đắng đất
Tên khoa học của rau đắng đất là Polygonum aviculare L. Là cây thân thảo bò trên mặt đất, thân và cành mọc tỏa gần như sát mặt đất, có khi cao tới 10 – 30cm, màu đỏ tía. Chúng sống quanh năm, thân nhỏ có nhiều đốt, lá nhỏ mọc xen kẽ, có bẹ, phiến lá dài 1,5 – 2cm, rộng 0,4cm. Hoa nhỏ màu hồng tím, mọc thành chùm khoảng 1 – 5 bông ở kẽ lá. Quả ở mép, chứa một hạt đầu đen. Mùa hoa của rau đắng thường vào khoảng tháng 5-6. Người ta thường thu hái cả cây, dùng cả thân và lá tươi hoặc phơi khô để dùng dần.
Theo Đông y, rau đắng đất còn được gọi là biển súc, cây càng tôm, cây xương cá. Rau đắng đất có vị đắng, không độc, tính bình. Có tác dụng đối với sức khỏe như lợi tiêu hóa, khai vị, lợi tiểu, trừ thấp nhiệt. Các trường hợp có thể dùng để chữa các bệnh như: tiểu buốt, sỏi thận, tiêu hóa kém, nóng trong người, hạ sốt, mát gan.
Công dụng của rau đắng đất
Chất vitamin C trong rau đắng đất chiếm hàm lượng khá cao. Khi sử dụng sẽ giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể và làm bền thành mạch. Ngoài ra còn có một số chất có lợi cho sức khỏe như: tannin, saponin, flavonoid, alcaloid và sesquiterpenes. Các chất này có khả năng kháng khuẩn rất tốt, có thể chống lại một số vi khuẩn gram âm và gram dương. Những người đang bị ho, cảm sốt, cảm lạnh, mụn nhọt, viêm đường tiết niệu, tiêu hóa sử dụng rau đắng đất còn giúp tăng cường khả năng chống lại bệnh tật.
Đồng thời, chúng có tác dụng chống oxy hóa, khử các gốc tự do trong cơ thể, ngăn ngừa sự hình thành của các tế bào ung thư. Một nghiên cứu từ Trung Quốc cho thấy, rau đắng đất có vai trò quét các gốc tự do trong cơ thể. Sử dụng có lợi cho các đối tượng mắc bệnh Parkinson, Alzheimer, ung thư và các vấn đề tim mạch. .
Các nhà nghiên cứu ở Iran cũng đã tìm ra bằng chứng thực nghiệm trên bệnh nhân ung thư vú. Khi cho tương tác với các thành phần trong rau đắng đất sẽ thấy tỷ lệ khá cao khả năng ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư. Qua đó, mở ra hy vọng mang lại sức khỏe cũng như tăng khả năng phòng, chữa bệnh cho các đối tượng mắc căn bệnh nan y này.
Rau đắng biển
Tên khoa học của Rau đắng biển là Bacopa monnieri L. Thường mọc ở những vùng đầm lầy, bãi cỏ ẩm ướt hoặc lẫn với cỏ thấp ngoài đồng nên còn có tên là rau đắng đồng. Đây là loại cây thân thảo mọc bò, sống lâu năm, thân nhẵn mang rễ dài 10 – 40cm, phân cành thẳng đứng mềm mại. Lá rau đắng biển mọc đối không cuống, thuôn, tù, rộng 3-5mm, dài 8-12mm. Hoa mọc riêng lẻ màu trắng. Quả nang hình trứng, nhẵn, có góc cạnh, hạt nhỏ. Mùa ra hoa vào khoảng tháng 4 – 6.
Theo y học cổ truyền Việt Nam, cây rau đắng biển còn được gọi là cây ruột gà, cây ba kích, rau sam trắng hay rau sam đắng. Có tính mát, vị đắng, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu thũng. Dân gian thường dùng sắc uống chữa ho, làm thuốc chữa tiểu buốt, đại tiện khó. Dùng dưới dạng thuốc khô ngày 6 – 12g sắc uống mỗi lần.
Xem thêm: Món ngon từ rau đắng hấp dẫn người sành ăn không thể bỏ qua
Công dụng của rau đắng biển
Không thua kém gì rau đắng đất, thành phần trong rau đắng biển cũng sở hữu rất nhiều chất có lợi cho sức khỏe như ancaloit và saponin. Các yếu tố này có tác dụng rất tốt đối với hệ tuần hoàn não, tăng cường dẫn truyền các xung thần kinh, chống lại quá trình oxy hóa tế bào não. Trong y học cổ truyền Ấn Độ cũng đã nhắc đến loại cây này vì chúng có khả năng giúp người dùng tăng cường trí nhớ, giảm mệt mỏi về tinh thần, có tác dụng làm cho con người tỉnh táo hơn. Ở những người bị động kinh, nó cũng có hiệu quả trong việc ngăn ngừa sự tái phát của các cơn động kinh.
Từ những tài liệu cổ, các nhà khoa học Ấn Độ đã thực hiện nhiều nghiên cứu cũng đã thử nghiệm lâm sàng và kết quả đã làm rõ những tác dụng mà kinh nghiệm dân gian để lại. Tác dụng của rau đắng biển đối với hệ thần kinh là vô cùng có lợi. Không dừng lại ở đó, các nhà tâm lý học tại Úc còn phát hiện ra khả năng lưu giữ thông tin trong não bộ tăng lên đáng kể và cải thiện khả năng tập trung hiệu quả nhờ tác dụng của saponin trong rau đắng biển. Tương tự như vậy, các nhà nghiên cứu ở Hoa Kỳ và Thái Lan, thông qua nghiên cứu của họ, đã công bố những tác dụng có lợi này đối với người bị trầm cảm, người bị suy nhược thần kinh, bệnh nhân sau tai biến mạch máu não và an toàn cho người cao tuổi sử dụng.
Xem thêm: TÁC DỤNG CỦA HÀ THỦ Ô – NHUẬN TRÀNG, BỔ MÁU, TRỊ THẦN KINH SUY NHƯỢC
Một cuộc trao đổi gần đây của các nhà nghiên cứu thuốc thảo dược ở Ấn Độ về khả năng ức chế quá trình viêm ở khớp cũng đã cho kết quả khá khả quan. Khi sử dụng cho người bị thoái hóa khớp hoặc các tình trạng viêm đau khớp, đặc biệt là viêm khớp dạng thấp, thuốc còn có tác dụng làm giảm và chấm dứt các quá trình viêm nhiễm này, hạn chế giảm các cơn đau trên khớp, giúp người bệnh cải thiện vận động khớp và thoải mái hơn trong sinh hoạt. Nhưng trên thực tế, chúng vẫn không thể thay thế việc sử dụng thuốc ở những bệnh nhân này, bệnh nhân vẫn cần được bác sĩ tư vấn và chăm sóc nhiều hơn.
Rau đắng và ẩm thực
Nhìn chung, cả hai loại rau trên đều có những tác dụng hữu ích đối với sức khỏe, mỗi loại đều có những ưu điểm khác nhau. Tuy nhiên cả hai đều có đặc điểm chung là có vị rất đắng. Nhưng sau khi sử dụng một thời gian, nếu bạn đã phần nào quen với vị đắng đó sẽ mang đến cho bạn một hương vị rất ngọt và thơm ngon.
Cũng như các loại rau khác, rau đắng chứa nhiều chất xơ và các chất dinh dưỡng khác nên rất tốt cho chế độ ăn kiêng giảm béo, ngăn ngừa rối loạn mỡ máu. Thích hợp cho các đối tượng mắc các bệnh mãn tính như béo phì, huyết áp thấp, đái tháo đường.
Rau đắng trong bữa cơm thường dùng cả lá và thân, ăn kèm rau đắng với các món khác như cháo nóng rất tốt cho sức khỏe. Đặc biệt ăn rau đắng với cháo cá lóc hay cháo cá kèo rất được người miền Nam ưa chuộng
Nếu sợ vị đắng của rau, bạn có thể dùng dưới dạng luộc ăn với cá kho hoặc thịt kho, tương, chao. Hay khi nấu thành canh, lẩu, vị của rau cũng giảm đi phần nào vị đắng.
Hay phổ biến hơn cả là món với xào tôm, thịt với dầu, mỡ và nước cốt dừa cũng cho ta một bữa ăn hấp dẫn.
Xem thêm: Công dụng của rau đắng tốt cho sức khỏe hơn cả các loại thuốc trị bệnh
Lưu ý khi sử dụng rau đắng
Tuy có nhiều công dụng hữu ích nhưng việc sử dụng rau đắng cũng cần có một số lưu ý sau:
– Phụ nữ có thai nên cẩn thận khi sử dụng vì đã có một số ghi nhận thử nghiệm trên chuột, chất trong rau đắng có tác dụng gây co bóp tử cung, tăng thời gian đông máu. Tăng nguy cơ sẩy thai, băng huyết.
Ăn nhiều rau đắng trong một bữa có thể tốt cho người bị táo bón, nhưng đối với người bình thường hoặc người có hệ tiêu hóa không khỏe sẽ gây tiêu chảy phân lỏng.
– Một số chị em dùng các món ăn có vị đắng như rau đắng, khổ qua để sắc uống hoặc dùng trong bữa ăn hàng ngày như một biện pháp ăn kiêng để giảm cân. Điều này đúng nhưng vẫn chưa đủ, đôi khi còn dẫn đến tác dụng ngược, khiến người bệnh cảm thấy buồn nôn, đầy bụng, rối loạn tiêu hóa. Vì vậy, người dùng nên điều chỉnh chế độ ăn hợp lý với các món ăn khác để cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể. Đồng thời phải bổ sung thời gian luyện tập thể dục thể thao đều đặn để đạt hiệu quả giảm cân như mong muốn.
