Quả phật thủ – loại trái cây với hình dáng kỳ lạ, thường chỉ thấy xuất hiện trên mâm ngũ quả ngày Tết, vốn bị nhiều người lầm tưởng là chỉ để… trưng bày. Nhưng ít ai biết rằng ẩn sau vẻ ngoài xù xì đó là hàng loạt công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Vậy quả phật thủ có tác dụng gì và làm thế nào để lựa chọn được quả đẹp, đúng chuẩn? Hãy cùng Nông Sản Dũng Hà khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây!
Thông tin chung về quả phật thủ
Nguồn gốc và đặc điểm
Quả phật thủ thuộc họ cam quýt, có nguồn gốc từ khu vực Đông Á, phổ biến tại Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam và Nhật Bản.
Điểm đặc trưng của quả phật thủ là hình dạng giống những ngón tay xòe ra như bàn tay Phật đang ban phúc. Vỏ ngoài sần sùi, có màu vàng óng khi chín, mùi thơm mạnh, không có hạt hoặc ruột như các loại cam quýt khác. Quả thường nhỏ đến vừa, trọng lượng dao động từ 300g – 800g/quả.
Phân bổ, sinh thái
Quả phật thủ hiện được trồng phổ biến tại nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Việt Nam.
Ở nước ta, cây phát triển mạnh tại các tỉnh có khí hậu ấm áp, đất phù sa màu mỡ như Hưng Yên, Hà Nội, Hà Nam và một số vùng trung du Bắc Bộ.
Cây phật thủ ưa nắng, chịu hạn tốt nhưng không chịu úng. Thích hợp trồng ở độ cao dưới 1000m, đất tơi xốp, thoát nước tốt. Mùa ra hoa thường vào khoảng tháng 4–5, kết trái vào tháng 9–12, đúng dịp phục vụ nhu cầu trưng Tết.
Bộ phận dùng
Bộ phận được sử dụng chủ yếu là quả phật thủ. Đặc biệt là vỏ quả chứa nhiều tinh dầu thơm. Quả thường được dùng để pha trà, ngâm rượu, làm mứt hoặc làm thuốc chữa ho, đau dạ dày. Ngoài ra, hoa và lá non cũng có thể dùng làm thuốc an thần, nhưng ít phổ biến hơn.
Quả phật thủ có tác dụng gì? [Giải đáp từ Đông Y]
Quả phật thủ có tác dụng gì trong Đông y mà lại được nhiều thầy thuốc dân gian sử dụng đến vậy? Không chỉ là loại trái cây mang giá trị tâm linh, phật thủ còn là vị thuốc quý. Cùng điểm qua những công dụng nổi bật đã được ghi nhận từ lâu đời.
Chữa đau dạ dày
Trong Đông y, phật thủ được dùng để hành khí, giảm đầy hơi và làm dịu các cơn co thắt dạ dày.
Nhờ đặc tính ấm và chứa tinh dầu, phật thủ giúp hỗ trợ tiêu hóa, giảm đau bụng do lạnh và cải thiện tình trạng chướng bụng, khó tiêu. Thường được dùng dưới dạng ngâm rượu hoặc pha trà uống hàng ngày.
Chữa ho dai dẳng
Một trong những đáp án phổ biến nhất cho câu hỏi quả phật thủ có tác dụng gì chính là giảm ho dai dẳng. Nhờ hàm lượng tinh dầu thơm cao, quả phật thủ giúp làm dịu cổ họng, tiêu đờm và kháng viêm tự nhiên.
Dân gian thường dùng phật thủ hấp mật ong hoặc pha trà ấm để giảm ho. Đặc biệt hiệu quả với ho lâu ngày, ho do thay đổi thời tiết.
Điều hòa huyết áp
Phật thủ chứa nhiều flavonoid và tinh dầu tự nhiên có tác dụng giãn mạch, hỗ trợ tuần hoàn máu và giảm căng thẳng. Đây là những yếu tố góp phần ổn định huyết áp.
Sử dụng đều đặn dưới dạng trà hoặc phơi khô sắc uống giúp điều hòa huyết áp hiệu quả. Đặc biệt ở người cao tuổi hoặc người có nguy cơ tăng huyết áp nhẹ.
Giảm rối loạn tâm thần
Quả phật thủ có tác dụng gì đối với hệ thần kinh? Theo Đông y, tinh dầu từ quả phật thủ có khả năng an thần. Giúp thư giãn đầu óc và hỗ trợ cải thiện tình trạng lo âu, mất ngủ, rối loạn thần kinh nhẹ.
Người xưa thường dùng phật thủ hãm trà hoặc đặt trong phòng ngủ để xoa dịu tinh thần và giảm căng thẳng hiệu quả.
Quả phật thủ có tác dụng gì? Giải đáp theo góc nhìn hiện đại
Không chỉ được ghi nhận trong Đông y, ngày nay khoa học hiện đại cũng đã nghiên cứu và làm rõ tác dụng của qủa phật thủ đối với sức khỏe. Dưới đây là những công dụng nổi bật đã được xác nhận qua các nghiên cứu.
Hỗ trợ giảm đau
Một trong những công dụng nổi bật của quả phật thủ là khả năng hỗ trợ giảm đau. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng dịch sắc từ quả phật thủ có tác dụng giảm đau rõ rệt trong các thử nghiệm trên động vật. Với hiệu quả tương đương thuốc giảm đau diclofenac sodium ở liều cao.
Tăng cường hệ miễn dịch
Khi tìm hiểu quả phật thủ có tác dụng gì theo góc nhìn hiện đại. Không thể bỏ qua khả năng tăng cường hệ miễn dịch.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng polysaccharide chiết xuất từ quả phật thủ giúp kích thích hoạt động của tế bào lympho và đại thực bào. Từ đó tăng cường khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể.
Nghiên cứu cho thấy CMSPA90-1 có khả năng kích thích sự phát triển của tế bào lympho trong lách chuột. Tăng cường hoạt động thực bào của tế bào đại thực bào RAW264.7
Tốt cho hệ tiêu hóa
Nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra rằng quả phật thủ chứa các polysaccharide và tinh dầu có tác dụng chống viêm và bảo vệ niêm mạc dạ dày. Giúp giảm viêm loét và cải thiện chức năng tiêu hóa.
Ngoài ra, lượng chất xơ cao trong quả còn giúp tăng cường hấp thu dưỡng chất và thúc đẩy nhu động ruột. Hỗ trợ điều trị táo bón và duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nutrients (2023) cho thấy tinh dầu vỏ phật thủ có tác dụng bảo vệ niêm mạc ruột. Giảm viêm và cải thiện chức năng tiêu hóa ở chuột bị tổn thương ruột do vi khuẩn Escherichia coli K99.
Tốt cho sức khỏe phụ nữ
Không chỉ để ngắm, quả phật thủ có tác dụng gì còn khiến nhiều chị em bất ngờ. Những hợp chất thực vật trong loại quả này – đặc biệt là flavonoid. Giúp làm dịu hệ thần kinh, ổn định cảm xúc, và hạn chế mất ngủ do căng thẳng hormone.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng flavonoid như hesperidin có tác dụng an thần và chống lo âu thông qua tác động lên thụ thể GABAA_A trong não.
Tốt cho đường hô hấp
Chiết xuất từ quả phật thủ chứa nhiều hợp chất flavonoid và tinh dầu như limonene. Có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn trên đường hô hấp.
Theo một nghiên cứu đăng trên Journal of Ethnopharmacology. Các hoạt chất trong phật thủ giúp làm loãng đờm, giảm co thắt khí quản và giảm viêm ở mô phổi.
Bài thuốc từ quả phật thủ
Dưới đây là tổng hợp một số bài thuốc sử dụng quả, hoa, rễ của cây phật thủ:
- Chữa viêm amidan: Dùng hoa phật thủ, hoa mai và hoa tường vi sắc lấy nước để súc miệng hoặc ngậm giúp giảm sưng đau.
- Viêm phế quản mạn tính: Kết hợp bán hạ sao gừng và các thảo dược khác. Sắc uống 2 lần mỗi ngày.
- Ho lâu ngày có đờm: Phật thủ hấp đường phèn hoặc đường mạch nha. Dùng mỗi ngày giúp long đờm, giảm ho.
- Viêm họng trẻ nhỏ: Thái lát mỏng phật thủ, hấp với mật ong hoặc mạch nha. Dùng theo tuổi và tần suất phù hợp.
- Viêm gan truyền nhiễm: Phối hợp phật thủ với cỏ bồng, tính theo độ tuổi, sắc uống trong 10 ngày.
- Giảm thị lực: Sắc hỗn hợp phật thủ, cốc tinh thảo và chè, dùng liên tục 5–7 ngày.
- Đau dạ dày – đau gan: Dùng riêng hoặc phối hợp phật thủ với thanh bì, cam thảo, sa nhân và bạch thược.
- Viêm loét dạ dày tá tràng: Nấu phật thủ với dạ dày lợn, dùng như món ăn – bài thuốc.
- Ăn không tiêu – kiện tỳ: Nấu cháo phật thủ với đường phèn và gạo, ăn buổi sáng.
- Trợ tiêu hóa: Tán bột phật thủ cùng sa nhân, tiểu hồi hương, pha nước uống 2 lần/ngày.
- Đau bụng do lạnh: Phối hợp phật thủ với gạo tẻ rang, sắc uống.
- Chán ăn, buồn nôn, đau lưng: Ngâm rượu phật thủ 10 ngày, uống trước bữa tối 15–20 ml.
- Ợ hơi, đầy bụng: Nhai vỏ phật thủ tươi đã ướp đường.
- Đau bụng kinh: Sắc phật thủ với gừng, đương quy và rượu gạo hoặc ngâm rượu dùng lâu dài.
- Tiểu đục, đái tháo đường: Nấu rễ phật thủ cùng ruột non lợn để ăn.
- Động kinh: Hầm gà mái tơ với rễ phật thủ, dùng nóng.
- Khí hư ở phụ nữ: Ninh phật thủ với lòng non lợn, ăn khi còn nóng.
- Can khí yếu – đau bụng do khí trệ: Sắc phật thủ với xuyên luyện tử, thanh bì.
Nhìn chung, quả phật thủ có tác dụng gì không chỉ là câu chuyện của một loại quả “trưng Tết”. Đây thực sự là nguồn dược liệu quý, hỗ trợ phòng và trị bệnh hiệu quả nếu được sử dụng đúng cách.
Lưu ý khi sử dụng quả phật thủ
Để sử dụng quả phật thủ an toàn và hiệu quả, bạn cần ghi nhớ:
- Không dùng quá liều trong ngày, tránh gây rối loạn tiêu hóa.
- Người bị nhiệt, âm hư không nên dùng vì phật thủ có tính ấm.
- Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu nên hạn chế sử dụng để tránh kích thích tử cung.
- Luôn rửa sạch và ngâm nước muối trước khi dùng.
- Tuyệt đối không dùng quả đã hỏng, mốc hoặc có dấu hiệu thối rữa.
- Ưu tiên chọn quả trồng tự nhiên, rõ nguồn gốc – tránh sản phẩm có chất bảo quản.
Sử dụng đúng cách sẽ giúp bạn phát huy được tối đa lợi ích mà loại quả đặc biệt này mang lại.
Ý nghĩa quả phật thủ vào các dịp lễ Tết
Không chỉ được quan tâm vì quả phật thủ có tác dụng gì trong y học. Loại quả này còn mang nhiều ý nghĩa phong thủy, tâm linh sâu sắc. Vào mỗi dịp lễ Tết, phật thủ thường xuất hiện trên bàn thờ như biểu tượng của sự may mắn, bình an và lòng hiếu kính với tổ tiên.
Biểu tượng cho bàn tay Phật chở che
Hình dáng các múi xòe như ngón tay khiến quả phật thủ được ví như bàn tay Phật dang rộng. Tượng trưng cho sự che chở, bảo hộ và dẫn lối an lành cho gia chủ.
Mong cầu may mắn và bình an
Quả phật thủ thường được trưng trên bàn thờ dịp Tết với ý nghĩa thu hút tài lộc, may mắn và mang lại bình an cho cả gia đình suốt năm mới.
Thể hiện lòng tôn tính với gia tiên
Dâng quả phật thủ lên bàn thờ không chỉ mang ý nghĩa phong thủy. Mà còn là cách thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với ông bà, tổ tiên trong những dịp lễ Tết quan trọng.
Cách chọn mua và bảo quản quả phật thủ
Cách chọn mua
Muốn phát huy đúng tác dụng quả phật thủ, bạn nên chọn quả có hình bàn tay xòe đều, màu vàng tươi, vỏ căng và thơm tự nhiên.
Tránh quả méo, dập hoặc có dấu hiệu héo. Nếu để thờ Tết, chọn quả có dáng đẹp, nhiều “ngón tay”.
Nếu dùng làm thuốc, nên chọn quả giàu tinh dầu, vừa chín tới.
Cách bảo quản
Sau khi chọn được quả ưng ý, khâu bảo quản cũng rất quan trọng để giữ được hình dáng và mùi thơm.
Với quả tươi, nên để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng và nhiệt độ cao. Có thể bọc bằng giấy báo hoặc túi giấy để giữ hương lâu hơn.
Nếu dùng để làm dược liệu hoặc pha trà – điều liên quan trực tiếp đến quả phật thủ có tác dụng gì với sức khỏe – bạn nên thái lát mỏng, phơi khô trong bóng râm hoặc sấy nhẹ. Bảo quản trong lọ thủy tinh kín, để nơi khô mát, tránh ẩm mốc và côn trùng.
Một số món ngon từ phật thủ
Dưới đây là một số gợi ý món ngon kết hợp với quả phật thủ.
Mứt phật thủ
Mứt phật thủ là món ngon thường xuất hiện vào dịp Tết, không chỉ thơm dịu mà còn giúp ấm bụng, hỗ trợ tiêu hóa.
Quả phật thủ được thái lát mỏng, ngâm nước muối để giảm vị đắng, sau đó sên với đường đến khi dẻo, trong.
Mứt thành phẩm có vị ngọt thanh, hơi the nhẹ, thích hợp dùng kèm trà nóng trong những ngày se lạnh.
Trà phật thủ mật ong
Trà phật thủ mật ong là thức uống thanh nhẹ, giúp làm dịu cổ họng, hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch.
Chỉ cần thái lát mỏng quả phật thủ, hãm với nước nóng khoảng 10 phút rồi thêm mật ong. Uống vào buổi sáng hoặc trước khi ngủ giúp thư giãn, giảm ho và ngủ ngon hơn.
Phật thủ ngâm đường phèn
Phật thủ ngâm đường phèn là bài thuốc dân gian hỗ trợ giảm ho, long đờm và tăng sức đề kháng.
Quả phật thủ thái lát mỏng, xếp xen kẽ với đường phèn trong hũ thủy tinh, đậy kín và ngâm khoảng 7–10 ngày.
Mỗi ngày dùng 1–2 thìa pha với nước ấm để uống, đặc biệt hiệu quả khi thời tiết giao mùa.
Câu hỏi liên quan
Quả phật thủ ăn trực tiếp được không?
Phật thủ có thể ăn trực tiếp, nhưng không phổ biến vì phần thịt xốp, vị đắng nhẹ và không có nước như các loại cam chanh khác.
Thường người ta thái lát, pha trà, ngâm mật ong hoặc làm mứt để dễ dùng hơn và phát huy dược tính tốt nhất.
Trẻ em có dùng được phật thủ không?
Trẻ em trên 1 tuổi có thể dùng phật thủ ở dạng hấp mật ong hoặc đường phèn để giảm ho, tiêu đờm.
Tuy nhiên, không nên dùng cho trẻ dưới 12 tháng tuổi, đặc biệt khi kết hợp với mật ong, vì có nguy cơ gây ngộ độc botulinum. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cho trẻ nhỏ.
Kết luận
Giờ thì câu hỏi quả phật thủ có tác dụng gì hẳn đã có lời đáp. Từ chữa ho, hỗ trợ tiêu hóa đến mang ý nghĩa phong thủy sâu sắc, phật thủ xứng đáng có mặt trong mỗi gian bếp và bàn thờ của gia đình Việt.
Thay vì đợi Tết mới mua phật thủ tươi, hãy đặt ngay một vài quả tại https://nongsandungha.com/ Không chỉ là phật thủ tươi – chuẩn dáng – thơm lâu, mà còn là cách bạn mang về một “người bạn” giúp chăm sức khỏe và truyền năng lượng an lành cho cả nhà, mỗi ngày.
