Trong ẩm thực Việt Nam, ngồng tỏi đang ngày càng được yêu thích nhờ vào hương vị độc đáo cũng như hàm lượng giá trị dinh dưỡng phong phú. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rõ về ngồng tỏi, nguồn gốc cũng như cách chế biến của chúng. Bài viết này, Nông sản Dũng Hà sẽ giúp cho bạn hiểu rõ hơn về ngồng tỏi là gì, tác dụng sức khỏe, cách chọn mua, chế biến cũng như những lưu ý quan trọng khi sử dụng loại rau này.
Ngồng tỏi là gì? Nguồn gốc, đặc điểm
Ngồng tỏi, hay còn được gọi là “cọng tỏi”, là phần thân non kéo dài từ củ tỏi lên phía trên mặt đất. Đây là một bộ phận của cây tỏi, thường xuất hiện trong thời kỳ sinh trưởng của tỏi trước khi ra hoa. Ngồng tỏi không chỉ đem đến hương vị thơm ngon mà còn chứa đựng rất nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe.
Nguồn gốc
Ngồng tỏi có nguồn gốc từ cây tỏi, một loại thực vật thuộc họ hành (Alliaceae). Tỏi đã được trồng và sử dụng từ hàng nghìn năm nay, không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia khác. Trong truyền thống nông nghiệp Việt Nam, tỏi được coi là một trong những loại cây trồng quen thuộc, đặc biệt là tại các vùng đất có khí hậu ôn hoàn.
Tỏi thì có quanh năm, nhưng ngồng tỏi thì chỉ xuất hiện vào mùa đông hoặc mùa xuân. Đây chính là thời điểm mà người dân thu hoạch tỏi non để rạo ra món ăn bổ dưỡng.
Đặc điểm
Ngồng tỏi có hình dáng dài, thẳng và mảnh mai, thường có màu xanh sáng và phần đỉnh đầo hơi cong. Khi còn non, ngồng tỏi có vị ngọt nhẹ và hương thơm đặc trưng từ tỏi, làm tăng thêm sự hấp dẫn cho các món ăn mà nó góp mặt.
Ngoài ra, ngồng tỏi cũng chứa nhiều chất xơ, vitamin cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là vitamin C, B6 và folate. Điều này khiến ngồng tỏi trở thành một lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn cải thiện chế độ ăn uống của mình.
Sự khác biệt giữa ngồng tỏi và tỏi thông thường
Mặc dù cả ngồng tỏi và tỏi đều thuộc cùng một cây, nhưng chúng lại có nhiều đặc điểm khác biệt rõ ràng. Trong khi tỏi được sử dụng chủ yếu ở dưới dạng củ, với hương vị mạnh và khả năng giữ lâu trong thời gian dài, thì ngồng tỏi lại mang lại sự mềm mại với hương vị ngọt thanh dễ chịu.
Ngồng tỏi thường được sử dụng như một loại rau xanh, có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, trong khi tỏi thường dùng như một gia vị trong nấu ăn.
Tác dụng của ngồng tỏi với sức khỏe
Theo nghiên cứu từ Bộ nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) cho biết, trong ngồng tỏi chứa rất nhiều các chất dinh dưỡng như có lợi như vitamin A, B1, B2, C, caroten, niacin, đồng, sắt, canxi, phốt pho, kali, natri, magie, kẽm, selen,…
- Nguồn vitamin C dồi dào, giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống lại các bệnh nhiễm trùng.
- Vitamin B6, hỗ trợ quá trình chuyển hóa năng lượng và hình thành tế bào máu.
- Sắt, canxi, kali và magiê hỗ trợ việc duy trì sức khỏe xương khớp, điều hòa huyết áp và chức năng thần kinh.
Cách chọn mua ngồng tỏi tươi ngon
Dấu hiệu nhận biết ngồng tỏi tươi
- Ngồng tỏi tươi thường có màu xanh sáng, không có dấu hiệu vàng úa, đốm đen,…
- Khi chạm tay vào, ngồng tỏi cảm thấy chắc chắn và có độ đàn hồi tốt. Bạn nên tránh mua ngồng tỏi có dấu hiệu héo úa, nhăn hoặc có các đốm nâu trên thân.
- Ngồng tỏi tươi sẽ có mùi thơm đặc trưng, nhẹ nhàng và dễ chịu, trong khi ngồng tỏi đã để lâu sẽ không có mùi thơm nữa.
Mẹo bảo quản ngồng tỏi để lâu
- Bạn có thể cho chúng vào túi nilon hoặc hộp đựng thực phẩm có nắp đậy kín. Sau đó, đặt trong ngăn mát tủ lạnh.
- Bạn cũng có thể cắt nhỏ ngồng tỏi thành từng đoạn và cho vào ngăn đông để sử dụng dần.
Lưu ý: Khi bảo quản ngồng tỏi, không nên rửa trước. Việc rửa nước khi bảo quản có thể khiến ngồng tỏi nhanh hỏng do độ ẩm. Chỉ rửa trước khi chế biến.
Các món ăn phổ biến với ngồng tỏi
Ngồng tỏi xào thịt bò
Nguyên liệu:
- Thịt bò, ngồng tỏi, hành tím, gia vị, hạt nêm, mì chính, nước mắm, tiêu xay, tỏi, hành tím
Cách làm:
- Thái nhỏ thịt bò và tẩm ướp với gia vị, hạt nêm, mì chính, nước mắm, tiêu xay, 1/2 hành tỏi băm. Trộn đều và để khoảng 30 phút
- Ngồng tỏi cắt thành từng khúc, rửa với nước muối rồi rửa lại với nước sạch và để ráo
- Đun sôi dầu ăn và cho hành tỏi băm vào phi thơm dậy mùi
- Cho thịt bò vào xào chín tới 3 phút với lửa lớn
- Sau đó, cho ngồng tỏi vào xào cùng thịt bò
- Thêm gia vị, hạt nêm, mì chính, nước mắm, tiêu xay vào, đảo đều và nêm cho vừa miệng
- Đổ ra đĩa và ăn ngay khi nóng
Ngồng tỏi xào trứng
Nguyên liệu:
- Trứng gà, ngồng tỏi, gia vị, hạt nêm, mì chính, nước mắm, tiêu xay, dầu ăn, hành tím băm
Cách làm:
- Cắt ngồng tỏi thành từng khúc và đem rửa cùng với nước muối
- Sau đó đem rửa lại với nước sạch, để ráo nước
- Đập trứng gà ra tô, thêm gia vị, hạt nêm, mì chính, nước mắm, tiêu xay, đánh đều cho tan
- Đun nóng hành tím, cho ngồng tỏi vào xào chín trong 5 phút với lửa lớn
- Thêm gia vị, hạt nêm, mì chính, nước mắm vào, đảo đều
- Đổ hỗn hợp trứng gà vào, đảo đều trong 3 phút vớt lửa lớn
- Nêm cho vừa miệng ăn rồi đổ ra đĩa và thưởng thức
Ngồng tỏi xào tôm
Nguyên liệu
- Ngồng tỏi, tôm nõn (đã sơ chế), gia vị, hạt nêm, mì chính, nước mắm, tiêu xay, dầu ăn, tỏi băm
Cách làm
- Cắt ngồng tỏi thành từng khúc và đem rửa cùng với nước muối
- Sau đó đem rửa lại với nước sạch, để ráo nước
- Cho tỏi băm vào phi thơm dậy mùi
- Đổ tôm vào xào trong 5 phút với lửa lớn
- Đổ ngồng tỏi vào xào chung với tôm cùng lửa lớn trong 5 phút
- Thêm gia vị, hạt nêm, mì chính, nước mắm, tiêu xay, đảo đều tay
- Nêm cho vừa miệng ăn
- Tắt bếp, đổ ra đĩa và thưởng thức nóng
Cách chế biến ngồng tỏi đơn giản
Chuẩn bị nguyên liệu
- Ngồng tỏi tươi
- Thịt (bò, heo, tôm, trứng, tim heo,…)
- Hành tím băm
- Gia vị (muối, đường, hạt nêm, nước mắm, dầu ăn, tiêu xay,…)
Quy trình chế biến
- Phi hành tím cho thơm
- Cho thịt, tôm hoặc trứng vào xào trước
- Khi thịt, tôm, trứng gần chín, bạn cho ngồng tỏi vào xào chung cùng với gia vị
- Đảo đều tay với lửa lớn trong 5-7 phút cho chín
- Nêm cho vừa miệng mình ăn
- Tắt bếp, đổ ra đĩa và thưởng thức
Đừng bỏ lỡ: 10+ công thức làm ngồng tỏi xào giòn ngọt, đậm đà tại nhà
Những lưu ý khi chế biến ngồng tỏi
Thời gian nấu phù hợp
- Ngồng tỏi rất nhanh chín và giữ được độ giòn nếu bạn không nấu quá lâu. Thường thì chỉ cần nấu khoảng 5 – 7 phút sẽ cho kết quả tốt nhất.
- Nếu nấu quá lâu, ngồng tỏi sẽ trở nên mềm nhũn, mất đi hương vị đặc trưng.
Không nên kết hơp
- Ngồng tỏi không nên kết hợp cùng với những loại thực phẩm có vị quá mạnh hay quá ngọt, như nước mắm ngọt hay các loại trái cây.
Một số câu hỏi liên quan
Ngồng tỏi có ăn sống được không?
Ngồng tỏi có thể ăn sống, nhưng hương vị của nó sẽ rất mạnh và có thể không phù hợp với tất cả mọi người. Nếu bạn thích ăn sống, hãy chọn ngồng tỏi thật tươi và rửa sạch trước khi thưởng thức.
Món salad và gỏi ngồng tỏi có thể là một gợi ý thú vị cho những ai muốn thử nghiệm. Bạn có thể kết hợp ngồng tỏi với các loại rau khác và một chút nước sốt để tạo ra món ăn độc đáo.
Ngồng tỏi có cần phải tước vỏ không?
Ngồng tỏi không cần phải tước vỏ trước khi chế biến. Thực tế, lớp vỏ bên ngoài ngồng tỏi rất mỏng và dễ ăn, vì vậy bạn chỉ cần rửa sạch là có thể chế biến trực tiếp. Tuy nhiên, phần già gần gốc thì cần tước sơ vỏ cứng bên ngoài.
Nếu bạn cảm thấy lớp vỏ quá bẩn, có thể dùng dao gọt nhẹ nhàng để loại bỏ. Lưu ý là không nên loại bỏ quá nhiều để giữ lại dinh dưỡng và hương vị tốt nhất.
Kết luận
Ngồng tỏi không chỉ là một loại rau quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Với hương vị độc đáo và giá trị dinh dưỡng phong phú, ngồng tỏi xứng đáng được đưa vào thực đơn hàng ngày. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về ngồng tỏi là gì và cách chế biến đơn giản, đồng thời tạo động lực cho bạn thưởng thức những món ăn từ ngồng tỏi một cách thường xuyên.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm rất nhiều các loại rau đặc sản vùng miền tại đây: https://nongsandungha.com/danh-muc/dac-san-vung-mien/
