Bật mí cách trồng rau mồng tơi tại nhà: Dễ làm, hiệu quả cao

Rau mồng tơi là loại rau dễ trồng, nhanh thu hoạch và rất phổ biến trong bữa ăn của người Việt. Nếu bạn đang tìm hiểu cách trồng rau mồng tơi tại nhà để vừa tiết kiệm chi phí vừa có rau sạch mỗi ngày, bài viết dưới đây từ Nông sản Dũng Hà sẽ hướng dẫn chi tiết từ khâu gieo hạt, chăm sóc đến thu hoạch, phù hợp cả với người mới bắt đầu.

1. Giới thiệu về cây rau mồng tơi

1.1 Rau mồng tơi là gì?

Rau mồng tơi (Basella alba) là một loại rau ăn lá phổ biến, thuộc họ Mồng tơi (Basellaceae). Đây là cây thân leo, thân mọng nước, thường được trồng để lấy lá và ngọn non làm thực phẩm. Mồng tơi có vị ngọt, hơi nhớt đặc trưng khi nấu chín, và được biết đến với nhiều lợi ích sức khỏe. Nó là một loại rau quen thuộc trong ẩm thực châu Á, đặc biệt là ở Việt Nam.

1.2 Đặc điểm của rau mồng tơi

Rau mồng tơi có một số đặc điểm nổi bật giúp dễ dàng nhận biết:

• Thân: Thân cây mọng nước, mềm, màu xanh hoặc tím tía (tùy giống), có khả năng leo bám tốt. Thân cây có thể dài đến vài mét nếu có giá đỡ.

• Lá: Lá mồng tơi có hình trái tim hoặc bầu dục, màu xanh đậm, mọng và dày. Bề mặt lá thường bóng mượt. Đặc biệt, khi vò hoặc nấu chín, lá tiết ra chất nhầy đặc trưng.

• Hoa: Hoa nhỏ, màu trắng hoặc hồng nhạt, mọc thành chùm ở kẽ lá hoặc đầu cành.

• Quả: Quả mồng tơi nhỏ, hình cầu, khi chín có màu tím sẫm hoặc đen, chứa một hạt bên trong. Quả mồng tơi có thể dùng làm phẩm màu tự nhiên.

• Hương vị: Lá và thân non có vị ngọt nhẹ, khi nấu chín có độ nhớt đặc trưng, tạo cảm giác trơn miệng, dễ ăn.

• Phân bố: Mồng tơi là cây ưa ẩm, dễ trồng, sinh trưởng tốt ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ở Việt Nam, mồng tơi được trồng rộng rãi khắp cả nước, từ đồng bằng đến miền núi.

2. Những điều kiện cần chuẩn bị khi trồng rau mồng tơi

Trước khi quan tâm đến cách trồng rau mồng tơi cụ thể thì bước chuẩn bị cũng không kém phần quan trọng. Để trồng rau mồng tơi đạt năng suất cao và cho lá xanh tốt, bạn cần chuẩn bị kỹ lưỡng các điều kiện về thời vụ, đất và giống.

2.1 Thời vụ

Rau mồng tơi là cây ưa nhiệt và độ ẩm, nên có thể trồng được quanh năm ở các vùng khí hậu nhiệt đới như Việt Nam. Tuy nhiên, thời điểm lý tưởng nhất để trồng mồng tơi là:

• Vụ xuân hè: Từ tháng 3 đến tháng 5. Thời tiết ấm áp, mưa nhiều giúp cây sinh trưởng nhanh và cho năng suất cao.

• Vụ hè thu: Từ tháng 6 đến tháng 9. Đây cũng là thời điểm cây phát triển tốt, ít sâu bệnh nếu được chăm sóc đúng cách. Tránh trồng vào những tháng quá lạnh (mùa đông ở miền Bắc) vì cây sẽ phát triển chậm, còi cọc.

2.2 Đất

Mồng tơi không kén đất nhưng để cây phát triển tốt nhất, bạn nên chọn loại đất:

• Giàu dinh dưỡng: Đất có hàm lượng mùn cao, tơi xốp.

• Thoát nước tốt: Mặc dù ưa ẩm nhưng mồng tơi không chịu úng, vì vậy đất cần có khả năng thoát nước tốt để tránh thối rễ.

• Độ pH: Đất có độ pH từ 6.0 đến 7.0 là lý tưởng. Bạn có thể chuẩn bị đất bằng cách trộn đất thịt với phân chuồng hoai mục, xơ dừa, tro trấu hoặc trấu hun để tăng độ tơi xốp và dinh dưỡng. Nếu trồng trong chậu hoặc thùng xốp, nên dùng hỗn hợp đất sạch đã trộn sẵn.

2.3 Giống

Có hai cách phổ biến để chuẩn bị giống mồng tơi:

• Trồng bằng hạt: Chọn hạt giống mồng tơi chất lượng tốt, có nguồn gốc rõ ràng, tỷ lệ nảy mầm cao. Có thể mua hạt giống ở các cửa hàng vật tư nông nghiệp uy tín.
• Giâm cành, trồng bằng cây non:  Chọn những đoạn thân mồng tơi bánh tẻ (không quá non cũng không quá già), dài khoảng 15-20cm, có 3-4 đốt lá.

3. Chia sẻ cách trồng rau mồng tơi đơn giản, hiệu quả cao

Nếu bạn đang băn khoăn cách trồng rau mồng tơi sao cho dễ thực hiện mà vẫn cho rau phát triển nhanh, xanh tốt, thì đừng bỏ qua hướng dẫn dưới đây. 

3.1 Trồng bằng hạt

Đây là phương pháp phổ biến và cho năng suất ổn định.

Ngâm ủ hạt (tùy chọn): Để hạt giống mồng tơi dễ nảy mầm nhanh hơn, bạn có thể ngâm hạt trong nước ấm (2 sôi : 3 lạnh) khoảng 2-4 giờ, sau đó vớt ra ủ trong khăn ẩm ở nhiệt độ phòng. Giữ khăn luôn ẩm cho đến khi hạt nứt nanh (thường mất 1-2 ngày).

Gieo hạt:

• Gieo vãi: Rải đều hạt đã ngâm ủ (hoặc hạt khô) lên bề mặt đất.

• Gieo hàng: Tạo các rãnh nhỏ sâu khoảng 1-2cm, cách nhau 20-30cm. Gieo hạt đều vào rãnh.

• Phủ đất: Phủ một lớp đất mỏng khoảng 0.5-1cm lên trên hạt.

Tưới nước: Tưới nước nhẹ nhàng bằng vòi sen phun sương để giữ ẩm cho đất. Duy trì độ ẩm thường xuyên, đặc biệt trong giai đoạn hạt nảy mầm

3.2 Trồng bằng cây non (giâm cành)

Phương pháp này giúp rút ngắn thời gian thu hoạch và tận dụng được cành mồng tơi sẵn có.

• Giâm cành: Dùng ngón tay hoặc que tạo lỗ trên đất. Cắm trực tiếp cành mồng tơi xuống đất sâu khoảng 5-7cm, sao cho 1-2 đốt lá ở gốc cành nằm dưới mặt đất. Khoảng cách giữa các cành khoảng 15-20cm.
• Tưới nước: Tưới nước ngay sau khi giâm cành để đất ôm chặt gốc. Duy trì độ ẩm thường xuyên cho đất.
• Chăm sóc ban đầu: Sau khoảng 5-7 ngày, cành giâm sẽ bắt đầu ra rễ và nảy chồi non. Bạn vẫn cần tiếp tục tưới nước đều đặn và có thể che chắn nhẹ nếu nắng quá gắt trong những ngày đầu.

4. Hướng dẫn chăm sóc rau mồng tơi

Sau khi đã biết cách trồng rau mồng tơi đúng kỹ thuật, việc chăm sóc cây đúng cách sẽ quyết định rau có xanh tốt, ít sâu bệnh và nhanh thu hoạch hay không.

4.1 Bón phân

Mồng tơi là loại rau ăn lá nên cần nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là đạm để phát triển thân lá.

Bón lót:Trước khi trồng, bón lót bằng phân chuồng hoai mục, phân hữu cơ hoặc tro trấu để cung cấp dinh dưỡng ban đầu và cải tạo đất.

Bón thúc:

• Giai đoạn cây con: Khi cây có 2-3 lá thật hoặc sau khi giâm cành 1 tuần, có thể bón thúc lần 1 bằng phân hữu cơ pha loãng (nước phân chuồng, nước vo gạo) hoặc phân NPK (tỷ lệ 15-15-15 hoặc 20-20-15) pha loãng với liều lượng rất nhỏ.
• Sau mỗi lần thu hoạch: Sau mỗi đợt hái lá hoặc cắt ngọn, tiến hành bón thúc nhẹ để cây nhanh chóng phục hồi và ra lứa mới. Ưu tiên các loại phân hữu cơ hoặc phân đạm pha loãng.

Cách bón: Tưới phân pha loãng vào gốc cây hoặc rải phân hạt quanh gốc rồi tưới nước. Tránh bón phân trực tiếp lên lá khi lá còn ướt để tránh cháy lá.

4.2 Tưới tiêu

Mồng tơi là cây ưa ẩm, cần được cung cấp đủ nước để thân lá luôn mọng và non. Bạn nên tưới nước 1-2 lần mỗi ngày vào sáng sớm hoặc chiều mát, đặc biệt là trong mùa khô nóng. Hãy đảm bảo đất luôn ẩm nhưng không bị ngập úng; nếu trồng trong chậu, cần có lỗ thoát nước tốt. Khi tưới, hãy dùng vòi sen phun sương hoặc bình tưới có tia nhỏ để tránh làm dập lá và xói đất.

4.3 Làm cỏ

Việc làm cỏ định kỳ là cần thiết để loại bỏ sự cạnh tranh dinh dưỡng và không gian sống của cây mồng tơi. Điều này cũng giúp hạn chế nơi trú ẩn của sâu bệnh, đặc biệt khi cây còn nhỏ.

4.4 Làm giàn

Mồng tơi là cây thân leo, vì vậy làm giàn sẽ giúp cây phát triển tối ưu. Việc này không chỉ tăng năng suất do cây có không gian để leo và ra nhiều nhánh, lá hơn, mà còn giúp dễ thu hoạch và giữ cho lá sạch sẽ.

Hơn nữa, giàn còn hạn chế sâu bệnh vì giúp không khí lưu thông tốt, giảm độ ẩm. Khi cây bắt đầu vươn ngọn (khoảng 2-3 tuần sau khi trồng), bạn có thể cắm cọc tre, gỗ hoặc làm giàn lưới, giàn chữ A. Sau đó dùng dây mềm buộc nhẹ nhàng thân cây vào giàn nếu cần.

4.5 Phòng trừ sâu bệnh

Mồng tơi tương đối ít sâu bệnh, nhưng vẫn cần chú ý một số loại phổ biến:

Sâu ăn lá: Thường là sâu xanh, sâu khoang.

• Biện pháp: Bắt sâu bằng tay vào sáng sớm hoặc chiều tối. Nếu số lượng nhiều, có thể dùng các loại thuốc trừ sâu sinh học hoặc dung dịch tỏi ớt gừng tự chế.

Rệp, nhện đỏ: Thường bám ở mặt dưới lá, làm lá xoăn, vàng.

• Biện pháp: Dùng vòi nước mạnh xịt rửa trôi. Pha loãng xà phòng rửa bát hoặc nước tỏi ớt phun lên cây.

Bệnh nấm (ít gặp): Có thể xuất hiện khi thời tiết ẩm ướt kéo dài.

• Biện pháp: Đảm bảo thoát nước tốt cho đất, tỉa bớt lá già, lá úa để cây thông thoáng.

Lưu ý quan trọng: Ưu tiên các biện pháp phòng trừ sinh học, thủ công để đảm bảo rau sạch và an toàn cho sức khỏe. Chỉ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi thật cần thiết và tuân thủ đúng hướng dẫn về liều lượng và thời gian cách ly.

5. Thu hoạch và bảo quản

5.1 Thời điểm thu hoạch và cách thu hoạch

Thời điểm thu hoạch: Sau khi trồng khoảng 25-30 ngày (nếu trồng bằng hạt) hoặc 15-20 ngày (nếu giâm cành), cây mồng tơi sẽ bắt đầu cho thu hoạch. Bạn nên thu hoạch khi cây đã có nhiều lá và ngọn non mập mạp, xanh tươi.

Cách thu hoạch:

• Hái lá: Hái các lá bánh tẻ (không quá non cũng không quá già) ở phía dưới trước.

• Cắt ngọn: Dùng kéo hoặc tay ngắt phần ngọn non của cây (khoảng 10-15cm), để lại phần gốc và một số lá bên dưới để cây tiếp tục đâm chồi mới. Cắt ngọn thường xuyên sẽ kích thích cây ra nhiều nhánh và cho năng suất liên tục.

• Nên thu hoạch vào sáng sớm hoặc chiều mát để rau giữ được độ tươi lâu hơn.

5.2 Bảo quản mồng tơi đúng cách

Bảo quản ngắn hạn (trong ngày hoặc 1-2 ngày): Sau khi thu hoạch, rửa sạch rau, để ráo nước hoàn toàn. Bọc rau vào giấy báo hoặc khăn ẩm rồi cho vào túi nilon, buộc kín và để vào ngăn mát tủ lạnh.

Bảo quản dài hơn (vài ngày đến 1 tuần):

• Đông lạnh: Rửa sạch rau, cắt khúc vừa ăn. Chần sơ rau qua nước sôi khoảng 1 phút rồi vớt ra ngâm ngay vào nước đá lạnh để giữ màu xanh. Vắt nhẹ cho ráo nước, chia thành từng phần nhỏ rồi cho vào túi zip hoặc hộp kín, bảo quản trong ngăn đông tủ lạnh. Khi dùng, không cần rã đông hoàn toàn mà có thể cho trực tiếp vào nấu.

• Làm khô: Một số nơi cũng phơi khô rau mồng tơi để bảo quản được lâu hơn, tuy nhiên cách này làm giảm đáng kể dinh dưỡng và hương vị.

6. Lưu ý khi trồng rau mồng tơi

Để có những lứa rau mồng tơi tươi tốt, bạn cần chú ý 5 điều sau:

• Ánh sáng: Mồng tơi cần ít nhất 5-6 tiếng nắng mỗi ngày để phát triển mạnh.

• Độ ẩm: Đất phải luôn ẩm nhưng thoát nước tốt để tránh úng thối rễ.

• Dinh dưỡng: Bón phân hữu cơ định kỳ (trước khi trồng và sau mỗi lần thu hoạch) sẽ giúp cây xanh tốt, nhiều lá.

• Phòng sâu bệnh: Ưu tiên các biện pháp tự nhiên như bắt sâu thủ công, dùng dung dịch tỏi ớt để phun trừ sâu rệp.

• Làm giàn: Đối với cây mồng tơi thân leo, làm giàn sẽ giúp tăng năng suất và dễ thu hoạch hơn.

7. Câu hỏi liên quan đến chủ đề rau mồng tơi trồng vào tháng mấy?

7.1 Trồng rau mồng tơi bao lâu thu hoạch?

Thông thường, nếu trồng bằng hạt, bạn có thể bắt đầu thu hoạch rau mồng tơi sau khoảng 25-30 ngày. Đối với phương pháp giâm cành, thời gian này còn nhanh hơn, chỉ khoảng 15-20 ngày là có thể thu hoạch lứa đầu tiên.

7.2 Trồng rau mồng tơi mùa đông được không?

Bạn có thể trồng rau mồng tơi vào mùa đông ở những vùng khí hậu ấm áp (như miền Nam Việt Nam). Tuy nhiên, ở các vùng có mùa đông lạnh giá (như miền Bắc), cây sẽ phát triển rất chậm, còi cọc, thậm chí chết nếu nhiệt độ xuống quá thấp. Tốt nhất nên trồng vào mùa ấm áp để cây phát triển tốt nhất.

7.3 Nên trồng rau mồng tơi bằng hạt giống hay cây con?

Cả hai phương pháp đều có ưu điểm riêng:

• Trồng bằng hạt giống: Phổ biến, cho cây con khỏe mạnh và đồng đều. Phù hợp nếu bạn muốn trồng diện tích lớn hoặc không có sẵn cây mẹ.

• Trồng bằng cây con (giâm cành): Tiết kiệm thời gian, nhanh cho thu hoạch hơn (khoảng 15-20 ngày). Phù hợp nếu bạn muốn nhân giống nhanh từ cây sẵn có hoặc trồng số lượng ít. Tùy vào điều kiện và mục đích, bạn có thể lựa chọn phương pháp phù hợp nhất.

8. Kết luận

Với những hướng dẫn chi tiết trên, hy vọng bạn đã nắm rõ cách trồng rau mồng tơi đơn giản, hiệu quả ngay tại nhà. Để rau phát triển tốt, đừng quên chọn mua hạt giống rau củ sạch từ những nguồn uy tín như Siêu thị Dũng Hà – nơi cung cấp đa dạng hạt giống chất lượng, hỗ trợ bạn xây dựng vườn rau an toàn cho cả gia đình.