Không phải ngẫu nhiên mà Nhật Bản là quốc gia có tỷ lệ người sống thọ cao hàng đầu thế giới. Bí quyết nằm ở một điều tưởng chừng rất đơn giản: phong cách ăn uống của người Nhật. Từ cách chọn nguyên liệu, chế biến món ăn đến thái độ trên bàn ăn đều thể hiện triết lý sống tinh tế và khoa học. Vậy điều gì đã tạo nên sức hút và giá trị bền vững cho phong cách ẩm thực ấy? Cùng Nông sản Dũng Hà tìm hiểu ngay nhé.
Phong cách ăn uống của người Nhật có gì đặc biệt?
Phong cách ăn uống của người Nhật nổi bật bởi sự tối giản, thanh đạm nhưng lại cực kỳ cân bằng dinh dưỡng và lành mạnh. Thực phẩm luôn được chọn lọc kỹ lưỡng theo mùa, chế biến sao cho giữ được hương vị tự nhiên và giá trị dinh dưỡng.
Đặc biệt, người Nhật không ăn để “no” mà ăn để “đủ” – vừa đủ để cơ thể hoạt động khỏe mạnh, vừa đủ để tâm trí thoải mái và vui sống mỗi ngày. Ngoài ra, văn hóa “itadakimasu” và “gochisousama” thể hiện lòng biết ơn trước và sau bữa ăn cũng là nét đặc trưng sâu sắc.
Nguyên tắc cốt lõi trong phong cách ăn uống của người Nhật?
Ăn chậm, nhai kỹ (nguyên tắc dưỡng sinh ngàn đời)
Người Nhật quan niệm rằng việc nhai kỹ giúp tiêu hóa tốt hơn, đồng thời tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng và kiểm soát lượng thức ăn nạp vào cơ thể. Đây cũng là cách để người ta trân trọng từng miếng ăn, hạn chế ăn quá mức dẫn đến thừa cân – béo phì.
Ăn đúng bữa, đúng lượng: Quy tắc “Hara Hachi Bu” (ăn no 80%)
Quy tắc “Hara Hachi Bu” nghĩa là chỉ ăn đến khi cảm thấy no 80% Nguyên tắc này được người dân Okinawa – vùng đất có tuổi thọ cao nhất Nhật Bản – áp dụng từ lâu.
Theo National Geographic, người Okinawa tiêu thụ trung bình ít hơn 10% lượng calo so với người Mỹ, và có tỷ lệ mắc bệnh tim mạch, ung thư, đột quỵ rất thấp.
Ưu tiên thực phẩm tươi sống và theo mùa
Thực phẩm tươi sống, đặc biệt là cá sống, rau củ đúng mùa được ưa chuộng bởi giữ nguyên hương vị và dinh dưỡng.
Theo Bộ Nông – Lâm – Ngư nghiệp Nhật Bản (MAFF) thường xuyên cập nhật danh sách thực phẩm theo mùa khuyến nghị sử dụng, nhấn mạnh vào giá trị dinh dưỡng và giảm thiểu rác thải thực phẩm.
Cân bằng dinh dưỡng: Cơm – rau – cá – đậu phụ – rong biển
Một bữa ăn truyền thống Nhật Bản gồm cơm, món chính (cá), 2 món phụ (đậu phụ, rong biển), rau muối và canh miso.
Tạp chí Japan Today phân tích rằng mô hình ăn uống kiểu Nhật (Washoku) giúp giảm đáng kể nguy cơ béo phì và tiểu đường loại 2
Hạn chế chiên rán, tối giản gia vị
Các món ăn được chế biến đơn giản như hấp, luộc, nướng nhẹ. Gia vị được sử dụng với lượng vừa đủ, tránh đường, dầu mỡ và chất béo chuyển hóa.
Thói quen ăn uống của Người Nhật giúp sống khỏe và thọ lâu
Ăn nhiều cá thay cho thịt đỏ
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người Nhật tiêu thụ trung bình 68kg cá/năm – gần gấp đôi mức trung bình toàn cầu. Điều này góp phần giúp Nhật Bản có tỷ lệ tử vong do bệnh tim thấp nhất trong nhóm các nước phát triển.
Uống trà xanh mỗi ngày
Phong cách ăn uống của Nhật giúp sống khỏe chắc chắn không thể bỏ qua trà xanh. Trà xanh rất giàu Epigallocatechin gallate (EGCG) – một chất chống oxy hóa mạnh giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư và tim mạch.
Một nghiên cứu được thực hiện tại Đại học Tohoku (Nhật Bản) công bố năm 2017 cho thấy, người uống từ 3–5 tách trà xanh/ngày giảm 26% nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Ăn nhiều rau củ, rong biển
Rau củ và rong biển giàu chất xơ, i-ốt và khoáng chất thiết yếu giúp điều hòa tiêu hóa và tăng cường miễn dịch. Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia Nhật Bản, 85% dân số tiêu thụ rong biển ít nhất 3 lần/tuần.
Dùng đũa thay vì dao, nĩa
Dùng đũa không chỉ là thói quen mà còn là cách giúp người Nhật ăn chậm ăn kỹ, giảm thiểu lượng ăn nạp vào cơ thể. Từng miếng nhỏ được gắp một cách cẩn thận, tránh ăn quá nhanh hoặc quá nhiều.
Văn hóa ứng xử người Nhật trên bàn ăn
Lời cảm ơn trước và sau bữa ăn
Một phong cách ăn uống của người Nhật rất độc đáo mà không phải ở đâu có đó chính là lời cảm ơn trước và sau bữa ăn. Nếu người Việt trước khi ăn sẽ là lời mời từ trên xuống dưới thì người Nhật là lời cảm ơn.
“Itadakimasu” (trước bữa ăn) thể hiện sự biết ơn đến người nấu và cả thiên nhiên. “Gochisousama” (sau bữa ăn) là lời cảm ơn cho bữa ăn ngon lành. Theo Japan-Guide.com, đây là nghi thức không thể thiếu trong mọi bữa ăn ở Nhật Bản, đặc biệt trong các gia đình và trường học.
Cách ngồi ăn, cách chia sẻ món ăn trong gia đình
Bữa ăn thường được sắp xếp ngăn nắp, mỗi người có khay riêng. Không ai ăn trước khi mọi người ngồi đủ, và việc chia sẻ món ăn được thực hiện bằng đũa sạch.
Không cắm đũa, không gắp đồ cho nhau
Trong mâm cơm, người Việt thường có thói quen gắp đồ cho khách nhưng đây lại là phong cách ăn uống của người Nhật bị cấm đoán. Người Nhật cho rằng, đây là hành động thường chỉ xuất hiện trong đám tang theo phong tục Phật giáo Nhật, nó được xem là điều cấm kỵ trong bữa ăn thường ngày.
Tôn trọng sự yên tĩnh và không lãng phí thực phẩm
Ăn uống trong yên tĩnh giúp tập trung cảm nhận hương vị món ăn. Ngoài ra, người Nhật rất hạn chế để thừa đồ ăn – điều này vừa thể hiện văn hóa tiết kiệm, vừa bảo vệ môi trường.
Phong cách ăn uống của người Nhật trong cuộc sống hiện đại
Sự kết hợp giữ truyền thống và hiện đại
Dù bận rộn, người Nhật vẫn giữ truyền thống trong bữa ăn hằng ngày. Nhiều gia đình vẫn duy trì các món ăn truyền thống trong mâm cơm hiện đại.
Bữa ăn Bento
Bento là hộp cơm mang đi làm, đi học – được chuẩn bị công phu và cân bằng. Theo khảo sát của chuỗi siêu thị Aeon, hơn 70% nhân viên văn phòng Nhật mang bento thay vì ăn tiệm để kiểm soát dinh dưỡng và tiết kiệm chi phí.
Phong cách “ăn sạch, sống xanh”
Phong cách ăn uống của người Nhật mà chắc chắn rất nhiều quốc gia trên thế giới cần áp dụng đó là “ăn sạch, sống xanh”. Nhật Bản đi đầu trong giáo dục dinh dưỡng (Shokuiku) tại trường học. Trẻ em được học cách lựa chọn thực phẩm sạch, tránh lãng phí và ăn uống lành mạnh từ rất sớm.
Câu hỏi liên quan
Người Nhật có ăn vặt không?
Có, nhưng chủ yếu là những món nhẹ, ít đường như bánh mochi, trái cây theo mùa, bánh gạo hoặc trà matcha. Người Nhật ăn vặt rất điều độ.
Người Nhật ăn gì vào buổi sáng?
Một bữa sáng điển hình gồm cơm trắng, cá nướng, trứng cuộn, canh miso, rau muối và trà xanh – cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, không gây nặng bụng.
Vì sao người Nhật ít ăn thịt đỏ?
Thịt đỏ được xem là nguồn thực phẩm khó tiêu, giàu chất béo bão hòa. WHO khuyến cáo hạn chế thịt đỏ do liên quan đến ung thư đại trực tràng. Người Nhật ưu tiên cá và hải sản vì chúng giàu protein dễ tiêu và omega-3.
Kết luận
Phong cách ăn uống của người Nhật là sự tổng hòa giữa khoa học dinh dưỡng và triết lý sống chậm – sống xanh. Họ ăn để nuôi dưỡng cơ thể và tinh thần, không phải để thỏa mãn cảm giác no tức thì. Hi vọng những thông tin mà Nông sản Dũng Hà chia sẻ trên đây bạn có thể áp dụng để cải thiện tuổi thọ cũng như tăng cường sức khỏe.
