Lạp xưởng hun khói truyền thống của người dân vùng cao không chỉ nổi tiếng bởi hương vị đậm đà mà còn bởi quy trình chế biến công phu, tỉ mỉ. Từ khâu chọn nguyên liệu đến công đoạn ướp gia vị và hun khói tự nhiên, mỗi bước đều mang đậm nét văn hóa ẩm thực độc đáo. Hãy cùng Nông sản Dũng Hà tìm hiểu và học cách làm lạp xưởng hun khói chuẩn vị, thơm ngon ngay tại nhà trong bài viết này!
Lạp xưởng là gì?
Lạp xưởng là món ăn chế biến với nguyên liệu chính từ thịt lợn cùng với các loại nguyên liệu và gia vị tạo nên món ăn có hương vị đặc trưng. Trải qua quá trình lên men và hong khô theo một công thức được lưu truyền. Lạp xưởng có thể được ăn với cơm nóng, nhắm rượu, và xuất hiện trong các dịp cỗ bàn, những dịp ăn uống, lễ Tết, … vô cùng phù hợp.
Nguồn gốc và sự đặc biệt của món ăn
Lạp xưởng khói là một món ngon đặc sản của vùng đất Bắc Kạn. Lạp xưởng hun khói Bắc Kạn có mùi thơm đặc trưng của gừng đá, một loại gừng mọc ở các khe đá của đồng bào dân tộc miền núi, có mùi thơm và hương vị rất riêng, đặc trưng mà không phải loại thực phẩm nào cũng có được.
Vùng Tây Bắc nói chung và Lào Cai nói riêng nổi tiếng khắp cả nước với nhiều đặc sản như thịt trâu gác bếp, ngựa Bắc Hà, lợn cắp nách, tương ớt Mường Khương, rượu táo mèo,… Nhưng vào ngày Tết. không thể không nhắc đến hương vị đặc biệt và phổ biến của món lạp xưởng hun khói trên mâm cơm của mọi gia đình vùng cao. Khi ăn bạn sẽ cảm nhận được vị béo ngậy hòa quyện với vị ngọt của thịt nạc và vị dai của phần vỏ làm từ lòng heo.
Cách chế biến lạp xưởng thành các món ăn rất đơn giản chỉ với một số nguyên liệu cơ bản là bạn đã có thể mang trọn vẹn hương vị ẩm thực Tây Bắc vào căn bếp gia đình mình. Dưới đây là công thức làm lạp xưởng hun khói Bắc Kạn.
Cách làm lạp xưởng hun khói Bắc Kạn
Công thức của lạp xưởng hun khói Bắc Kạn là thịt nạc và thịt ba chỉ xay nhuyễn ướp rượu trắng và nước gừng đá, đường, sau đó nhồi vào ruột heo khô và ủ chín bằng phương pháp lên men tự nhiên.Dưới đây là hướng dẫn chi tiết
- 1 kg thịt lợn nạc
- 200g thịt mỡ
- 200r lòng non
- Rượu trắng hoặc rượu mai quế lộ
- 100gr gừng (ngon hơn với gừng đá Bắc Kạn, bạn cũng có thể chọn gừng thường)
- Gia vị: đường, rượu trắng, xì dầu, muối, tiêu
Dụng cụ: than củi, máy thái, máy bơm bong bóng, kim khâu, ống nhồi.
Chú ý đến việc lựa chọn nguyên liệu khi làm lạp xưởng
Nguyên liệu chính của món sườn hun khói là thịt lợn và ruột non. Tiêu chuẩn vùng miền ngon, cao nhất là sử dụng thịt lợn đen nuôi tại làng để chế biến. Thịt lợn phải chọn những phần thịt, vai hoặc da ngon nhất, có cả nạc và mỡ. Nếu quá nhiều thịt nạc thì sườn bị khô, quá nhiều mỡ sẽ khiến bạn ngán và ăn không ngon.
Quy trình làm lạp xưởng hun khói Bắc Kạn
Bước 1: Sơ chế
- Thịt lợn rửa sạch sau đó thái miếng nhỏ hoặc xay nhuyễn rồi cho vào bát.
- Gừng rửa sạch, có thể bỏ vỏ hoặc không, xay nhuyễn
- Sơ chế lòng non: Cách để hết mùi hôi: Lật phần ruột non bên trong ra ngoài, vắt chanh và muối rồi rửa lại bằng nước sạch cho đến khi khô. Phần ruột non sẽ là phần vỏ của xúc xích. Để làm sạch và giảm mùi hôi, bạn cần loại bỏ tất cả các lớp dầu mỡ bên ngoài và bên trong. Cuối cùng, bạn vo sạch lòng với muối hột, rượu trắng rồi ngâm với nước lạnh trong vòng 15 phút.
Bước 2 Ướp thịt
- Tất cả thịt ướp gia vị sau: 2 muỗng canh đường bột, 2 muỗng canh xì dầu, 2 muỗng canh rượu mai quế lộ, 1 muỗng cà phê muối, 1 muỗng cà phê tiêu và tất cả gừng xay rồi trộn đều. ướp trong 3 giờ
Lưu ý, tỷ lệ đường và rượu khi chế biến lạp xưởng Tây Bắc là 1: 1.
Bước 3 Nhồi thịt
- Bạn có thể dùng tay để nhồi nhưng nếu có dụng cụ nhồi thịt ở nhà thì còn tốt hơn nữa, bạn lấy thịt ngâm và nhồi vào ruột non.
- Bạn buộc thành đoạn dài rồi xâu thành từng đoạn dài khoảng 15 – 20 cm (nhớ cởi bỏ 2 đầu để buộc một chút).
- Khi nhồi, chú ý không để các đoạn lòng quá chặt. Để thịt chín đều hơn, bạn có thể dùng kim chọc nhiều lỗ để thoát khí ra ngoài.
Bước 4: Phơi lạp xưởng và gác bếp
- Đổ nửa ly rượu trắng vào nồi nước và đun sôi lạp xưởng trong 1-2 phút rồi lấy ra cho ráo nước.
- Treo trên gác bếp, lửa liu riu sẽ làm thịt săn lại và có hương vị thơm ngon hơn.
- Hong cho đến khi da và thịt của miếng sườn khô săn lại và có màu đỏ sẫm với những đường vân vàng của thịt mỡ.
Nếu bạn treo nó trên gác xép trong nhà bếp, lạp xưởng có thể được lưu trữ quanh năm.
Sản phẩm hoàn thiện
Lạp xưởng Tây Bắc sẽ được hun khói trên lò đốt củi. Tuy nhiên, có thể thay thế bằng nồi than, bã mía. Treo thịt cách lò 1 cm cho đến khi da khô, có màu khói và có màu hồng.
Sau khi sơ chế thành công, phần lạp xưởng hun khói có thể đem chiên hoặc hấp rồi thái miếng chéo vừa ăn. Món nem Bắc Kạn được chế biến theo công thức trên có vị thơm của thịt và củ gừng núi. Lạp xưởng hun khói có da màu hồng rất đẹp, vị bùi bùi của lòng khiến ai đã từng ăn qua sẽ khó quên.
>>> Cách kho cá cơm tươi đơn giản, cả nhà tấm tắc khen ngon. Click để xem
Giá trị của món ăn đặc sản truyền thống
Linh hồn của món ăn này là hạt mắc khén dân dã. Rang muối, hạt mắc ca có mùi thơm kích thích vị giác và nồng hơn cả hạt tiêu. Nếu không có loại gia vị này thì không thể tạo nên hương vị khác biệt của lạp sườn Tây Bắc so với các loại lạp sườn ở nơi khác.
Sau khi ăn, bạn sẽ thấy vị mặn đậm đà của muối, vị chua thanh khiết tạo nên từ quá trình lên men tự nhiên của quá trình sấy khô, hương thơm nồng nàn của rượu Mắc khén và các loại hạt. Tất cả hòa quyện, đủ hương vị đặc trưng, không cần thêm bớt.
Ngoài cách chiên phổ biến nhất, còn có vô số kiểu chế biến khác: từ hấp, luộc, nướng, xào với nước, rau muống, tỏi,… đều hấp dẫn.
Xem thêm: BẢNG GIÁ RAU ĐẶC SẢN TÂY BẮC TẠI HÀ NỘI THAY ĐỔI ẨM THỰC GIA ĐÌNH/QUÁN ĂN CỦA BẠN
Cách ăn và cách bảo quản lạp xưởng
Nhờ thành phần của lạp xưởng hun khói Bắc Kạn có thể chế biến thành nhiều món ăn. Nếu muốn làm món lạp xưởng rán, bạn làm như sau:
- Lấy một lượng vừa đủ rửa sạch lớp khói bám trên sườn, rán chín vàng, cắt lát mỏng chấm với tương ớt, muối ớt, ăn riêng hoặc với rau thơm tùy ý.
- Bạn cũng có thể chế biến bằng cách Hấp, luộc hoặc chiên trên chảo. Có thể chiên lạp xưởng bằng nước hoặc nước dừa thay thế dầu ăn tốt cho sức khoẻ.
- Khi ăn, chúng được chấm với tương ớt hoặc mù tạt. Ngoài ra, bạn có thể dùng lạp xưởng hun khói để nấu cơm chiên (cơm chiên, trứng cuộn lạp xưởng, xôi …
Về bảo quản: nếu bạn muốn bảo quản khoảng 2 – 3 tháng có thể cho vào túi rồi đậy kín lại để lạp xưởng không bị khô, sau đó cất vào ngăn đá tủ lạnh.
Kết luận
Với cách làm lạp xưởng hun khói những bước đơn giản nhưng đầy công phu, bạn đã có thể tự tay làm ra những chiếc lạp xưởng hun khói thơm ngon, đậm đà hương vị truyền thống. Hãy thử ngay để cảm nhận sự khác biệt và mang hương vị vùng cao vào bữa ăn gia đình! Tuy nhiên, nếu bạn muốn thưởng thức món ăn chính hiệu nhất thì hãy đến Tây Bắc một lần nhé. Một đĩa lạp xưởng hun khói thoạt nhìn đã hấp dẫn, nếu có dịp ghé thăm vùng cao, đặc biệt là vùng núi Tây Bắc, bạn đừng quên thưởng thức món ăn này nhé! Nếu không có dịp du lịch vùng đất này, bạn có thể tự chế biến tại nhà để thưởng thức đặc sản núi rừng.
